Ciche kamienie prowadzące do celu

W Pastuchowie, w centrum wsi tuż obok sklepu leży obalony kamień, który dziś służy jako wdzięczna ławka. Pełnił on jednak kiedyś zupełnie inną rolę. Podobne kamienie w różnych rozmiarach często mijamy jeżdżąc po drogach naszej gminy nad czym warto się pochylić i opowiedzieć czym one były i jaką dzierżyły funkcję.

Jeżdżąc po drogach naszej gminy, ale nie tylko, często można spotkać przy drodze charakterystyczne kamienne słupy zakończone ostrosłupem. Dziś cisi świadkowie dawnych czasów, często zaadaptowane do innych celów, kiedyś pełniły bardzo ważną rolę. Aby zrozumieć ten fenomen trzeba wrócić się do dawnych czasów i poznać korzenie tego zjawiska.

Sięgając do minionych wieków, wiele dróg Dolnego Śląska w tym naszych gminnych przetrwało w swym historycznym przebiegu do dzisiaj. Towarzyszą im nie tylko charakterystyczne aleje przydrożne, ale także i inne zabytki związane z drogą, w tym: mosty, wiadukty, karczmy, a także kamienie przydrożne tzw. kamienie milowe. W naszym regionie możemy natknąć się na różnego rodzaju takie kamieni wkopane w ziemię. Niektóre z nich stoją tuż przy drodze lub na skrzyżowaniu dróg, inne zobaczyć można w lesie lub w obrębie łąk oraz rolniczych pól. Słupy te różnią się między sobą wielkością, wysokością oraz kształtem. Najczęściej spotkać można słupy w formie czworobocznego prostopadłościanu o przekroju kwadratowym lub prostokątnym. Niektóre z nich posiadają odmienny charakter obelisku o czworobocznej podstawie i zakończone są formą ostrosłupa, inne z kolej są słupami o przekroju okrągłym, czasem zwężającym się stożkowato ku górze.

Tradycja umieszczania w pobliżu dróg kamieni milowych sięga czasów starożytnego Rzymu, gdzie co 1 milę (1478,5 metra tzw. mila rzymska) ustawiano kamienne słupy informujące podróżnych o odległości od stolicy państwa, a co 5 mil tzw. kamień kurierski, dla orientacji w trakcie szybkiego pokonywania odległości.

W państwie pruskim dynamiczny rozwój poczty w XVIII w., w połączeniu ze wzmożonym ruchem związanym z przewozem osób, stały się bodźcem do przeprowadzenia pomiarów szlaków pocztowych i ustawiania przy nich kamieni milowych, co zapoczątkowano w 1722 r. Było to rezultatem wydanego rok wcześniej zarządzenia księcia elektora Fryderyka Augusta I (August II Mocny). Kamienie milowe ustawiane były w równych odległościach. Jednostką miary była mila pruska, licząca 7532 metrów. W większości ówczesne kamienie milowe były wykonywane z piaskowca w formie obelisku lub sześcianu, później ich formy zostały określone urzędowo. W kolejnych latach powszechnym materiałem, z którego wyrabiano kamienie stał się granit.

Kwestie kamieni przydrożnych poruszał regulamin dotyczący dróg wydany przez Fryderyka II Wielkiego z 1764r., w którym określono także szerokość mostów i dróg. W momencie wprowadzenia w Prusach systemu metrycznego w latach 1872-1873 oznaczenia kamieni milowych przestały automatycznie spełniać swoją rolę, tym samym utraciły one swoje znaczenie. Nieliczne z nich zostały oznaczone w nowy sposób lub przestawione a ich miejsce zajęły kamienne drogowskazy jakie znamy do dziś i są dla nas bardziej czytelne.

Opisane kamienie milowe w naszej gminie możemy spotkać w wielu miejscach przy głównych drogach, na skrzyżowaniach czy po prostu przy domach, gdzie całkowicie zmieniły swój charakter i role. To niemi świadkowie dawnych czasów, którzy kiedyś byli wypatrywani a dziś są dla wielu mało znaczącym dodatkiem do krajobrazu gminy.

Jeżdżąc po okolicy warto się im przyjrzeć i zapamiętać czym one były i jaką pełniły funkcję. Jestem przekonany, że każdy z nas bez trudu je wypatrzy, ponieważ część z nich nadal stoi w swym pierwotnym miejscu przeznaczenia, które z racji funkcji musiało być widoczne.

foto: Wieści Gminne

Marcin Burski

Redaktor Wieści Gminnych Jaworzyna Śląska

Dodaj komentarz