W poszukiwaniu „Drogi zmarłych” w Tomkowej

Listopad to czas kiedy, nasze myśli płyną w szczególniejszy sposób ku zmarłych i temu co nieuchronne. Poszukiwania „Drogi zmarłych” w Tomkowej – ciekawostka topograficzna i historyczna może wpisywać się w ten przedział, o czym w poniższym tekście.

W większości przypadków osady, siedliska, wsie, czy po prostu miejsca zgrupowań ludzi na stałe określały cmentarze. To naturalne ze względu na naszą naturę, która jest śmiertelna i nasze doczesne szczątki należy składać w określonych miejscach jak nakazuje to nasza kultura. Zawiłości historyczne nie zawsze dawały jednak różnym wsią taką możliwość i trzeba było pewne rzeczy systematyzować choćby pod względem przynależności do danej parafii. Z taką sytaucją i taką problemem mieliśmy do czynienia we wsi Tomkowa jeszcze w XIX wieku, do czasu powstania wyodrębnionego cmentarza w tej wsi.

Wieś Tomkowa w naszej gminie to osada o bogatych korzeniach wywodzących się jeszcze ze wczesnego średniowiecza. Mimo bogatej historii wieś nie drobiła się kościoła i katolicy z tego miejsca należeli do parafii w Starym Jaworowie. Z racji tego, że cmentarz w Tomkowej powstał dopiero pod koniec XIX wieku rodziło to potrzebę grzebania zmarłych mieszkańców w Starym Jaworowie. I tu dochodzimy do sedna tematu. Droga niegdyś łącząca Tomkową ze Starym Jaworowem nazywana była przez mieszkańców „Drogą zmarłych” (niemieckie Totenweg), gdyż właśnie tędy odprowadzano zmarłych w kondukcie pogrzebowym na przykościelny cmentarz w Starym Jaworowie.

Mimo częstych spacerów swego czasu w tamtych rejonie, w poszukiwaniu choćby śladu tej drogi niestety nic nie udało mi się ustalić. Zmiany w charakterze i wyglądzie naszej gminy zrobiły swoje. Zapewne opisywana droga jest zaorana i stanowi dziś część któregoś z okolicznych pól.

Ślad, który może prowadzić w tym kierunku pojawił się w tym roku podczas sprzątania po niemieckiego cmentarza w Tomkowej, gdzie w rozmowie z jednym z mieszkańców Tomkowej opowiedział mi, że taka droga rzeczywiście istniała i jeszcze na początku lat 80-tych była ona uczęszczana przez mieszkańców Tomkowej, którzy chodzili np. na zabawy do Starego Jaworowa. Czy była to „Droga zmarłych” ciężko powiedzieć. Być może światło na sprawę dały by stare mapy, które uwzględniały jeszcze taki dukt.

„Droga zmarłych” to dziś echo historii i ciekawostka topograficzna, która swoją nazwą dawała odniesienie dla mieszkańców, którzy z niej korzystali. Czy jest możliwe, aby konkretnie ją umiejscowić w terenie. Być może któryś z mieszkańców, lub czytelników pomoże mi w tym.

Na fotografii tytułowej w oddali majaczą zabudowania Starego Jaworowa widziane z perspektywy Tomkowej

Marcin Burski

Redaktor Wieści Gminnych Jaworzyna Śląska

Dodaj komentarz